ปีใหม่พม่า หรือ เทศกาลน้ำ ‘ตะ-จาน’

         ทุกเชื้อชาติบนโลกให้ความสำคัญกับการสิ้นสุดปีเก่าและต้อนรับปีใหม่โดยฉลองงานปีใหม่ตามประเพณีวัฒนธรรมของตน  ทุกเชื้อชาติถือว่าเป็นมงคลในการข้ามปีใหม่  ประเพณีวัฒนธรรมของชาวพม่าทั้งหลายตั้งแต่สมัยโบราณประมาณ 3,000 ปีก่อน เล่นน้ำ สาดน้ำซึ่งกันและกันในการฉลองต้อนรับปีใหม่  ในภาษาพม่าเรียกเทศกาลปีใหม่นี้คือ “ตะ-จาน”

        ปกติแล้วกำหนดวันปีใหม่ของพม่าเป็นไปตามระบบการนับวันและเดือนแบบประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมของปฏิทินพม่า  แต่ปัจจุบันนี้กำหนดโดยวันเดือนปฏิทินของตะวันตก (Gregorian) เพื่อกำหนดวันหยุดปีใหม่อย่างสะดวกขึ้น ปีใหม่ของพม่าที่นับเป็นเดือนแรกของพม่าจึงตรงกับเดือนเมษายนของไทย ตั้งแต่วันที่ 12 เมษายนถึง 16 เมษายน จะเล่นน้ำต้อนรับปีใหม่แล้ววันที่ 17 เมษายนเป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวพม่า  สมัยก่อนวันหยุดราชการปีใหม่เป็นวันที่12 เมษายนถึง 16 เมษายน  แต่ก็ปัจจุบันนี้รัฐบาลกำหนดวันหยุดปีใหม่ถึง 22 เมษายนเป็นทางการ  และทั้งเอกชนทั่วประเทศก็หยุดด้วยเหมือนกัน  วันหยุดปีใหม่แบบประเพณีวัฒนธรรมดั้งเดิมนี้เป็นวันสำคัญที่สุดของชาวพม่าและสนุกกันที่สุดทั่วประเทศพม่า

        ในเทศกาลฉลองปีใหม่ของพม่าการสาดน้ำซึ่งกันและกันเพื่อจะได้เย็นสบายในช่วงที่สภาพอากาศร้อน และเป็นการลบล้างสิ่งสกปรกจากปีเก่าเพื่อความรักใคร่ซึ่งกันและกัน ในช่วงเวลาฉลองปีใหม่ของพม่าทั่วประเทศทุกพื้นที่ ทุกวัยทุกชนชั้นจะเล่นน้ำกัน สมัยโบราณเล่นน้ำสาดน้ำกันอย่างเบา ๆ โดยใช้ยอดหว้าอ่อนชุบในน้ำหอมแล้วแตะเบา ๆ บนไหล่ของคนที่เราอยากจะเล่นน้ำด้วย แต่มาถึงสมัยนี้บางส่วนตั้งเวทีสาดน้ำ ต่อสายยางฉีดน้ำใส่กันบางส่วนก็ขับรถเล่นน้ำด้วย

        อย่างไรก็ตามแม้ว่าเล่นน้ำสนุกสนานกันแต่ชาวพม่าก็ไม่ลืมการทำบุญเพื่อเป็นสิริมงคลในการข้ามปีใหม่ด้วยเหมือนกันชาวพม่าทั้งหลายทำบุญ สรงน้ำพระพุทธรูป ถือศีล ปฏิบัติธรรม ทำความสะอาดวัดอาราม สระผมและอาบน้ำทำความสะอาดให้แก่คนชราที่ไร้ญาติ และผู้ใหญ่ในครอบครัว ปล่อยสัตว์เช่น ปลา วัว ควาย ทำบุญกุศลกันเพื่อเป็นสิริมงคลในการข้ามปีใหม่

        ปกติแล้วชาวพม่าฉลองปีใหม่แบบยิ่งใหญ่และชาวพม่าทุกคนให้ความสำคัญมากในช่วงเวลานี้ เช่น มีการแสดงเวทีร้องเพลงและเต้นรำทำบุญบ้าน จัดทำกิจกรรมครอบครัว เช่น จัดทำทานเป็นการส่วนตัว และที่วัด ฯลฯ  ในวันขึ้นปีใหม่ของพม่าเพื่อเป็นสิริมงคลในปีใหม่ที่จะมาถึงลูกหลานไหว้ผู้ใหญ่ในครอบครัว เช่น พ่อแม่ ปู่ย่าตายาย ลุงป้าน้าอา ฯลฯ

        ในช่วงเวลาปีใหม่ของพม่านี้มีอาหารพิเศษหลายอย่างเพื่อฉลองปีใหม่ด้วยเหมือนกัน  “โม่น-  โล่น-เย-บอ”เป็นขนมที่ทำกินกันในช่วงนี้เพื่อบ่งบอกถึงความสามัคคี ส่วนใหญ่ตอนเมื่อทำขนมนี้หลาย ๆ คนช่วยกันทำและแจกให้กับคนที่ผ่านไปมา “ตะ-จาน-ทะ-มี้น” เป็นอีกอาหารชนิดหนึ่งที่ทำกินพิเศษในช่วงเวลานี้คือข้าวสวยแช่ในน้ำที่มีกลิ่นหอมเทียนกินด้วยกันกับเครื่องเคียงคือปลาช่อนแห้งผัดกับหอมเจียวและยำมะม่วงดอง

        ผู้เขียนอยากจะให้ผู้อ่านทั้งหลายมีประสบการณ์ในการฉลองปีใหม่ของพม่าแบบวัฒนธรรมดั้งเดิมที่ฉลองอย่างเป็นพิเศษแตกต่างไปจากวัฒนธรรมอื่น ๆ  อย่างไรก็ตามในช่วงปีใหม่แบบวัฒนธรรมดั้งเดิมพม่านี้ไม่มีใครอวยพรโดยใช้คำว่า Happy New Year

ปีใหม่ พม่า

เรียบเรียงโดย KERO uAsean.com
เนื้อหาอ้างอิงจาก เดลินิวส์